လွတ်လပ်မှုအတွက်- WWI ရှိ အမေရိကန်ဂျူး အတွေ့အကြုံ

“ယခုကျွန်ုပ်တို့ကိုယ်တိုင် ခင်းကျင်းထားသော အမှားများသည် သာမန်အမှားများမဟုတ်၊ လူ့ဘဝရဲ့ အမြစ်တွေကို ဖြတ်သွားကြတယ်။”

- သမ္မတ Woodrow Wilson ကွန်ဂရက်ကို မိန့်ခွန်းပြောကြားခြင်း။

ပထမကမ္ဘာစစ်တွင် အမေရိကန်ဂျူးစစ်မြေပြင်နှင့် အိမ်ရှေ့မျက်နှာစာတွင် ပါဝင်ခြင်းဖြင့် အရှင်ဘုရား Stephen S. Wise က သူရေးခဲ့သော စာထဲတွင် များစွာသောအကြောင်းများကို ဟောပြောခဲ့သည်။ New York Times ကို ထိုစစ်မှုထမ်းခြင်းသည် “ရှင်ပြန်ထမြောက်ခြင်းမျှော်လင့်ချက်မရှိဘဲ မြှုပ်နှံထားခြင်းကို အမှတ်အသားပြုကာ စည်းလုံးညီညွတ်ပြီး ခွဲခြားမရနိုင်သောနိုင်ငံတစ်ခု မွေးဖွားခြင်းကို အမှတ်အသားပြုမည်ဖြစ်သည်။”

ဂျူးလူမျိုး 250,000 နီးပါးသည် အမေရိကန်စူးစမ်းလေ့လာရေးတပ်ဖွဲ့တွင် တာဝန်ထမ်းဆောင်ခဲ့ပြီး စုစုပေါင်း အမျိုးသား အမျိုးသမီး 4.8 သန်းရှိသည်။ ဆယ့်ရှစ်ရာခိုင်နှုန်းမှာ တိုင်းတစ်ပါးဖွားများဖြစ်သည်။

“ကျွန်တော်က အယောက် ၂၇၀ ရှိတဲ့ တန်းလျားမှာနေတယ်” ဟု ဂျူးမူကြမ်းရေးသူတဦးက “ယခုအချိန်အထိ လေယူလေသိမ်းမပါဘဲ အင်္ဂလိပ်လိုပြောနိုင်သော လူဒါဇင်ဝက်ခန့်ကို ကျွန်ုပ်တွေ့ပြီ” ဟု ရေးခဲ့သည်။

ဝန်ဆောင်မှုပေးသည့် အမျိုးသားနှင့် အမျိုးသမီးများကို အာဖရိကန်အမေရိကန်များမှလွဲ၍ ဘာသာရေး သို့မဟုတ် လူမျိုးစုအလိုက် ခွဲခြားထားခြင်းမရှိပါ။ Time မဂ္ဂဇင်းက “ထူးဆန်းသော၊ သမိုင်းကိုတုန်လှုပ်စေသောနှစ်သို့ နက်နဲစွာ နစ်မြုပ်ခြင်း” အဖြစ် ချီးကျူးဂုဏ်ပြုခဲ့သည်။ New York Times ကို "ထူးထူးခြားခြား ဂုဏ်ထူးဆောင်" အဖြစ် လွတ်လပ်မှုအတွက်- WWI ရှိ အမေရိကန်ဂျူး အတွေ့အကြုံ ထူးထူးခြားခြား အရာဝတ္ထုများမှတဆင့် ဤမယုံကြည်နိုင်လောက်သော ဇာတ်လမ်းများကို မျှဝေပါသည်။

ပြပွဲတွင် US Jewish Joint Distribution Committee (JDC) ခေါင်းဆောင် Louis Marshall မှ Julius Rosenwald ကဲ့သို့သော ဂျူးလူမျိုး ပရဟိတသမားများထံ ဒေါ်လာတစ်သန်းရန်ပုံငွေကို ပံ့ပိုးပေးရန် မေတ္တာရပ်ခံထားသည့် စာတစ်စောင်ပါရှိသည်။ Rosenwald သည် Sears, Roebuck & Company ၏ဥက္ကဌဖြစ်သည်။

1917 တွင် ဂျူးလူမျိုး စစ်ဘေးဒုက္ခသည်များအတွက် JDC က ကတိပြုထားသည့် ပမာဏကို မြေပုံတစ်ခုက ပြောပြသည်။ ပိုစတာတစ်ခုတွင် ကော်ရှာအသားများ တင်ဆောင်ထားသည့် သင်္ဘောကို ပြသထားသည်။ SS Ashburn ၁၉၁၉ ခုနှစ်၊ ဇွန်လ၊ ပိုလန်၊ ဒန်းဇစ်မြို့၊ နယူးယော့ခ်စီးတီးတွင် တည်ရှိသည်။ အမေရိကန်စူးစမ်းလေ့လာရေးတပ်ဖွဲ့အတွက် ပသခါပွဲ၏ဓာတ်ပုံတစ်ပုံ ပါရီ၊ ပြင်သစ်၊ ဧပြီလ ၁၉၁၉။

Irving Berlin ၏ မူကြမ်းမှတ်ပုံတင်ကတ်မှ Balfour ကြေငြာစာတမ်း၏ လက်ရေးမူကြမ်းအထိ Leon Simon's ၏ ဇူလိုင် ၁၇ ရက်၊ ၁၉၁၇၊ အမေရိကန် ဂျူးလူဦးရေ။

ကယ်လီဖိုးနီးယားပြည်နယ်မှ အောက်လွှတ်တော်အမတ် Julius Kahn သည် အောက်လွှတ်တော် စစ်ဘက်ရေးရာကော်မတီ ဥက္ကဋ္ဌအဖြစ် ဆောင်ရွက်ခဲ့သည်။ သူရေးသားခဲ့သည်– “ဤစစ်ပွဲတွင် ကျွန်ုပ်တို့နိုင်ငံအတွက် အမှုထမ်းခြင်းကိစ္စတွင် ၎င်းတို့လုပ်ဆောင်နေသော ခမ်းနားသောပြသမှုတွင် ကျွန်ုပ်၏ဘာသာရေးဆရာများကို ချီးကျူးဂုဏ်ပြုလိုပါသည်။”

လွတ်လပ်မှုအတွက်- WWI ရှိ အမေရိကန်ဂျူး အတွေ့အကြုံ၊ မူလအတိုင်းပြသခဲ့သည်။ 1917- တစ်နှစ်သည် ကမ္ဘာကြီးကို မည်သို့ပြောင်းလဲစေသနည်း။ Philadelphia ရှိ National Museum of American Jewish History and New York ရှိ American Jewish Historical Society မှ စီစဉ်ပြီး National Endowment of the Humanities: Human Endeavour ကို စူးစမ်းလေ့လာခြင်းဖြင့် တစ်စိတ်တစ်ပိုင်း ဖြစ်နိုင်သည်။